Programowanie blokowe i tekstowe. Jak dzieci uczą się kodować?
Czy dzieci, które jeszcze nie umieją czytać i pisać, mogą uczyć się programowania? Odpowiedź może być zaskakująca, ale… tak! Taką naukę umożliwia programowanie blokowe (inaczej wizualne), które daje dzieciom mnóstwo zabawy i satysfakcji, a przy tym jest świetnym początkiem przygody z kodowaniem.
W Kids Coder Lab korzystamy z różnych platform edukacyjnych do programowania blokowego, a najpopularniejszą z nich jest Scratch. Podczas takich zajęć uczniowie posługują się nie tekstami, a ikonkami – dlatego zaczynają kodować, zanim nauczą się pisać i czytać.
Programowanie blokowe od podstaw – krok po kroku
W naszej szkole dzieci stawiają pierwsze kroki w programowaniu blokowym podczas kursu Przygoda z kodowaniem. To materiał, który nie wymaga od dzieci znajomości czytania i pisania. Gwarantuje świetną zabawę i wybuchy entuzjazmu, które cieszą nasze uszy na zajęciach.
Podczas kursu dzieci w wirtualnym świecie odwiedzają planety, a na każdej z nich poznają nowe zagadnienia związane z kodowaniem. Układają ścieżki, poznają pętle, zapoznają się z warunkami. Na jednej z planet zestrzeliwują asteroidy, ale najpierw poznają wzór, jak to zrobić – mają ograniczoną liczbę ruchów, a więc muszą przemyśleć swoje decyzje. Innym razem poruszają się w ogrodzie, który bronią przed stworkami, ustawiając obrońców różnych klas. Każde zajęcia to nowa przygoda.
Samo poruszanie się na ekranie wymaga od dzieci poznania najprostszych sekwencji ruchu i powtarzania ich z pomocą pętli. Wciąż nie wymaga to od nich czytania i pisania – w kodowaniu pomagają ikonki i strzałki. Podobnie jest w przypadku nauki funkcji, kiedy to za sprawą prostej czynności uczą się je definiować, przypisując np. funkcję 1 do ruchu „lewo, prawo”. Maluchy nawet nie odczuwają tego, ile nowych rzeczy się uczą – intuicyjność kursu sprawia, że to dla nich dobra zabawa.
Kiedy dzieci są na etapie nauki czytania i pisania, przygotowujemy je do wykorzystania takich platform jak Scratch czy Blockly (dzieje się to w kursie Mistrzowie algorytmów). Uczniowie układają rozwiązania zadań z dostępnych bloków kodu. Niektóre z tych zadań polegają na programowaniu historii i układaniu minigier, w których uczą gry reakcji na określone zachowania graczy. Inne zadania dają możliwość rysowania wzorów geometrycznych i ich powtórzeń, a jeszcze inne – szukania schematów zachowań postaci i zaprogramowania jej zgodnie z tymi schematami.
Dzięki temu dzieci poznają wszystkie konstrukcje języka: różne rodzaje instrukcji warunkowych i pętli. Rozwiązują problemy, dzięki którym rozwijają w sobie myślenie przestrzenne i umiejętność radzenia sobie z przeszkodami, na które natrafią.
Kodowanie blokowe sprawia zatem, że dzieci rozumieją działanie funkcji i algorytmów. Stosują właściwości, zmienne, obiekty czy klasy, nieobce są im warunki i pętle. To olbrzymi krok w kierunku programowania tekstowego.
Kiedy moje dziecko zacznie programować tekstowo?
Wielu rodziców zadaje sobie to pytanie – w końcu programowanie blokowe może kojarzyć się z zabawą, a nie z prawdziwą nauką. Dobrze nastawić się na to, że nauki programowania tekstowego nie da się przyspieszyć. Jeżeli dziecko do niego nie dorośnie, stanie się to dla niego nudne – to przecież linijki tekstu.
Dobra wiadomość jest taka, że w kursach dla dzieci, które umieją czytać i pisać, elementy programowania tekstowego pojawiają się na każdych zajęciach. Żeby zobrazować przejście z programowania blokowego do programowania tekstowego, przygotowaliśmy kilka prostych przykładów.
Programowanie blokowe i tekstowe – jak płynnie przejść dalej?
Pierwszy mały krok ku programowaniu tekstowemu to chociażby zmiana sposobu, w który dzieci wybierają liczbę powtórzeń czynności, jaką ma wykonać ich postać. Na początku wybierają liczbę powtórzeń z listy. Później – wciąż programując blokowo – nie klikają już na listę rozwijaną, tylko ręcznie wpisują z klawiatury liczbę.
Inną sytuacją, która sprzyja zrobieniu kolejnego kroku w programowaniu tekstowym, jest programowanie minigry. Kiedy postać ma coś powiedzieć, na początku dzieci korzystają z gotowych szablonów do wyboru: „Cześć!”, „Co u ciebie słychać?”, „Dziś jest ładna pogoda”. Na kolejnym etapie samodzielnie wpisują te teksty. To drobne elementy, które pojawiają się już w czasie kursów blokowych i dzięki którym dzieci oswajają się z linijkami kodu.
Płynnemu przejściu do programowania tekstowego służy hybrydowy kurs programowania dla dzieci Interaktywne projekty w języku Python. Uczniowie nadal mogą przeciągać bloki, ale po tej czynności widzą na obszarze roboczym tekst zapisany w Pythonie. Jeśli chcą wprowadzić zmiany w kodzie (współrzędne, nazwę postaci albo to, co postać mówi), muszą to zrobić tekstowo.
Wciąż istnieje bezpieczna możliwość przeciągania bloków, ale zachęcamy uczniów do tego, by od nich odchodzili i kibicujemy kodowaniu jak „prawdziwi, profesjonalni programiści”. Dodatkową pomocą dla uczniów jest to, że po najechaniu na blok widać, jakie kryją się pod nim komendy.
Przejście do programowania tekstowego dzięki Minecraft
Również Minecraft wspiera płynne przejście do kodowania tekstowego. Narzędzie Code Builder w Minecraft działa w dwóch trybach: blokowym i tekstowym. W dowolnym momencie można przełączyć tryby: dzieci widzą albo bloki, albo tekst. Działa to w prosty i intuicyjny sposób jak np. zmiana języka na stronie internetowej banku.
W zależności od grupy wiekowej dzieci najpierw programują blokowo i raczej tylko obserwują, jak wygląda ten kod w wersji tekstowej. Dopiero bardziej zaawansowane grupy (np. na poziomie Master) zaczynają programować tekstowo – i to też w zależności od tego, jaki jest wiek uczestników danej edycji kursu. Może się zdarzyć, że kurs Master z młodszymi dziećmi będzie prowadzony blokowo, a ze starszymi – z użyciem programowania tekstowego. Nie będzie to jednak wyłącznie programowanie tekstowe – takie zaczyna się w kursie Programowanie w Python oraz w nowym kursie Laboratorium apek z językiem Python.
Programowanie dla dzieci w Kids Coder Lab
Programowanie blokowe świetnie wprowadza dzieci w programistyczny świat. Uczniowie, którzy zaczęli naukę od kodowania blokowego, naturalnie przechodzą do kodowania tekstowego. Tak ułożony proces nauki sprawia, że nie zderzają się od razu z kodem wyrażonym tekstem, który na długo zniechęciłby ich do programowania.
Wiemy jednak, że tylko w idealnym świecie wszyscy łączą naukę z zabawą w programowaniu blokowym. W rzeczywistości nie każde dziecko miało możliwość kodowania, zanim nauczyło się pisać i czytać. Dlatego w Kids Coder Lab dbamy o to, aby dziecko mogło w komfortowy sposób wejść w świat programowania – niezależnie od tego, ile ma lat. Z radością pomożemy dobrać kurs programowania do tego, czego potrzebuje.
